Słowem „gapa” w gwarze potocznej określa się często i gawrona i wronę. A przecież to są dwa zupełnie różne gatunki ! A jednak pospolity gawron mylony jest często z wroną. Chociaż żyjąca u nas wrona siwa jest nie tylko znacznie rzadziej od gawrona spotykana, ale także wygląda zupełnie inaczej niż on. Język gwarowy znalazł nawet dla nich jedną wspólną nazwę ! Przyjrzyjmy się więc tym ptakom.
	Gawrony, fot. Clive Timmons

Właśnie teraz, jesienią, gdzieś na skraju miast zobaczyć można chmury czarnych ptaków przemieszczających się wielkimi grupami dwa razy dziennie – rano i wieczorem. To stada gawronów – wieczorem lecą nocować wspólnie na tak zwane noclegowiska, a rano powracają na pola, miejskie trawniki, w pobliże wysypisk, gdzie spędzają dzień i znajdują coś do jedzenia. Przebywać mogą w tych stadach także kawki (które tak jak gawron i wrona należą do jednej rodziny krukowatych), ale z całą pewnością nie ma wśród nich wron !

Gawron i wrona siwa różnią się zachowaniem – gawron jest towarzyskim ptakiem. Lubi żyć w grupie – nocuje z innymi gawronami, w grupie też zakłada gniazda. Duże kolonie lęgowe gawronów zobaczyć można często w zgrupowaniach drzew - w alejach, wśród pól czy na miejskich skwerach. Wrona siwa natomiast jest raczej samotnikiem. Jeśli żeruje (szuka jedzenia) gdzieś wspólnie na polach czy trawnikach, to trzyma się w niewielkich grupach. Gniazda też buduje samotnie.

Kolonia lęgowa gawronów fot. Jukka J. Nurmi www.jjn.1g.fi

Jak wygląda gawron, a jak wrona? Gawron jest cały czarny, a jego pióra w słońcu lśnią mocno granatem, a nawet ciemnym fioletem. Dziób ma mocny. Łatwo go po tym dziobie rozpoznać, ponieważ u dorosłego ptaka skóra wokół dzioba jest jasnoszara i naga, bo pozbawiona piór. Pióra te u dorastającego młodego gawrona z czasem bowiem wypadają.
	Gawronia ciekawość świata fot. Michał Radziszewski

Wrona siwa natomiast swoją nazwę zawdzięcza jasnoszaremu upierzeniu szyi, grzbietu, boków ciała i brzucha. Szarość ta ładnie kontrastuje z czernią pozostałej części upierzenia. Blisko spokrewniona z wroną siwą jest wrona w kolorze zupełnie czarnym, nazywana czarnowronem, która nie żyje w Polsce. Czarnowron może, choć rzadko, u nas zawitać, ale jego głównym miejscem życia są tereny w Europie zachodniej aż po Hiszpanię.

Wrona siwa fot. Jukka J.Nurmi www.jjn.1g.fi

Pokarm gawrona bywa urozmaicony i zależy od pory roku. Gawrony zwykle szukają go na ziemi, chodząc spokojnie i wydłubując z niej owady, dżdżownice, ale też nasiona traw i owoce. Gawron nie pogardzi też odpadkami porzuconymi przez człowieka.

Samiec i samica gawrona nie różnią się wyglądem. W kwietniu w ich gnieździe, zbudowanym w licznym sąsiedztwie innych gawronich gniazd (patrz zdjęcie wyżej), pojawia się średnio 3-5 jaj. Gniazdo zbudowane jest z patyków, gałązek i wyścielone suchą trawą. Jesienią niektóre gawrony od października / listopada lecą spędzić zimę na zachód od Polski. Z kolei do nas licznie przylatują ich krewni z Europy północno-wschodniej. Dzięki temu przez okrągły rok możemy oglądać u nas gawrony i słyszeć ich charakterystyczne krakanie.

Zimujące w Polsce gawrony fot. Michał Wolny

Wiele osób nie lubi gawroniego głosu, a jego zła sława pada też i na gawrony. Ale ja powtórzę w tym miejscu to, co na temat wron, śpiewał żartem Wojciech Młynarski:
„Los im dolę zgotował nielekką, cienką gałąź i marne poletko. Czarne toto i w ziemi się dłubie. A ja je lubię”.
Chociaż podejrzewam, że on też miał na myśli gawrony…

(HR)