Boguszów-Gorce to niewielka gmina położona w centralnej części Sudetów Środkowych, której rozwój od początku był nierozerwalnie związany z górnictwem różnych surowców, które ustało tutaj wraz z zamknięciem pod koniec XX wieku ostatniej kopalni wydobywającej rudy barytu. Ten wielowiekowy wpływ człowieka odcisnął się wyraźnie w krajobrazie gminy, jednak do dnia dzisiejszego zachował się tu bogaty świat przyrody.

Flora gminy, pomimo jej niewielkiej powierzchni jest stosunkowo bogata. Spotkamy tu aż 18 gatunków roślin całkowicie chronionych, w tym: widłaka goździstego, lilie złotogłów, gółkę długoostrogową, dziewięćsiła bezłodygowego, zimowita jesiennego czy pełnika europejskiego, a także 9 gatunków objetych ochroną częściową. W granicach gminy stwiedzono 9 gatunków płazów w tym tak rzadkie jak: ropucha zielona i paskówka, kumak nizinny i traszka grzebieniasta oraz 5 gatunków gadów. W ostatnich latach zanotowano tu wystepowanie aż 115 gatunków ptaków lęgowych, w tym tak nieliczne w Polsce gatunki jak: bocian czarny, sóweczka, puchacz, włochatka, kropiatka, dzięcioł zielonosiwy, czeczotka i wiele innych oraz 29 przelotnych i zimujących. Bytują tutaj również 34 gatunki ssaków, w tym tak rzadkie jak rzęsorek mniejszy, nocek Bechsteina, czy mroczek posrebrzany, a nawet niedźwiedź brunatny, który w latach 90. XX w. został stwierdzony w Masywie Dzikowca..

Znaczną powierzchnie gminy zajmują lasy, które tworzą rozległe kompleksy porastające większe wzniesienia, zwłaszcza Masyw Chełmca i Dzikowca oraz Mniszek. Spotkamy tu znaczne powierzchnie cennych zbiorowisk żyznej buczyny sudeckiej i jaworzyny z miesiącznicą, które wiosną przyciągają uwagę barwnym kobiercem wonnych kwiatów: krzewów wawrzynka wilczełyko, żywców, kokoryczy i kokoryczek, miodunek, pierwiosnki wyniosłej, przylaszczki, szczyru trwałego, lilii złotogłów, rutewki orlikolistnej, czerńca gronkowego i miesiącznicy trwałej. Fragmenty ze starymi, dziuplastymi drzewami upodobały sobie liczne ptaki, które od wczesnej wiosny dają o sobie znać różnorodnymi głosami: jastrząb, trzmielojad, dzięcioł czarny i zielonosiwy, słonka, sóweczka, włochatka, siniak, paszkot, gil, czyż i krzyżodziób świerkowy. Żyje tutaj również wiele nietoperzy oraz ciekawe, nadrzewne gryzonie: orzesznica i popielica.

Na zboczach oraz w dolinach rzek i potoków rozciągają się malownicze łąki oraz pastwiska, ozdobione kobiercali kwiatów, takich jak: kukułka szerokolistna, śnieżyca wiosenna, zimowit jesienny, gółka szerokolistna, rzerzucha łąkowa, dzwonki, dziurawce, rdest wężownik, jaskry, firletki i mnóstwo innych. Od wiosny do późnego lata zobaczymy tu wiele różnych ptaków: skowronków, świergotków łąkowych, cierniówek, pokląskw, kląskawek, łozówek, gąsiorków, trznadli, potrzeszczy. W spokojne noce na każdej łące odbywają się niezapomniane koncerty derkaczy, kuropatw, przepiórek, świerszczaków i strumieniówek.

Liczne na terenie gminy urokliwe, stare kamieniołomy, obecnie najczęściej zarośnięte lasem oraz spotykane w Masywie Dzikowca naturalne wychodnie skalne to miejsce występowania chronionych roślin naskalnych: paprotnika kolczystego, paprotki zwyczajnej oraz naparstnicy zwyczajnej. W okolicach Boguszowa-Gorc znajdziemy jedynie nieliczne, małe zbiorniki wodne, natomist zaznacza się obecność rzadkich na obszarze Sudetów rozlewisk, bagien oraz torfowisk,  zwłaszcza koło Kuźnic Południowych, Starego Lesieńca oraz Gorc. Liczie rośnie tu urodziwy storczyk-kukułka szerokolistna, starzec kędzierzawy oraz łany wełnianki szerokolistnej. Znajdują się tu także liczące po kilka tysięcy osobników godowiska płazów, zwłaszcza żaby trawnej, ropuchy szarej i traszki górskiej, a także gniazdują liczne ptaki wodno-błotne, w tym: perkozki, cyraneczki, kokoszki wodne, wodnik, kropiatka, czajka, sieweczka rzeczna i bekas.

W dolinach potoków, zwłaszcza nad Leskiem, Czerwonym Strumieniem i Miłą rozciągają się podmokłe, bujne lasy łęgowe tworzone przez olsze czarną, jesion wyniosły i wierzby, a przy żródliskach na zboczach Dzikowca spotkamy także niewielkie płaty olszyny górskiej z olszą szarą oraz przypotokowe ziołorośla lepiężnika białego i różowego. Strumienie zamieszkują liczne pstrągi potokowe, ślizy oraz niezwykłe minogi strumieniowe, a w ich sąsiedztwie pliszki górskie, a także coraz częstsze na terenie gminy wydry i bobry/

Ze względu na występowanie licznych rzadkich i ginących w Uni Europejskiej siedlisk przyrodniczych oraz gatunków zwierząt obszar Masywu Dzikowca został objęty ochroną w postaci obszaru Natura 2000 – Góry Kamienne, a ze względu na ogólne walory przyrodniczo-krajobrazowe dodatkowo włączono go do Parku Krajobrazowego Sudetów Wałbrzyskich.